Help mijn partner heeft Autisme en we gaan scheiden.

In de jaren als scheidingsbemiddelaar heb ik mij verdiept in scheiden met autisme. In mijn werk als mediator begeleid ik stellen die hun scheiding met elkaar willen regelen en zelf de regie willen houden over de te maken afspraken. Dit betekent dat zij in gesprek willen blijven met elkaar en tot gezamenlijke besluiten willen komen.

Steeds vaker kom ik gebroken relaties tegen waarbij autisme of adhd speelt. Deze stellen gaan vaak uit elkaar omdat ze de verbinding niet meer hebben en aangeven dat ze niet of moeilijk kunnen communiceren. Er is meestal geen begrip meer voor elkaar en beiden voelen zich niet begrepen.

Praktijkvoorbeeld: Ellen voelt zich alleen in de relatie met Dinant

(gefingeerde namen) Met Ellen (38) en Dinant (42) regel ik samen de scheiding. Zij zijn 13 jaar getrouwd en hebben 2 kinderen van 8 en 10 jaar.Ellen geeft direct aan dat Dinant autisme heeft. Ze heeft hier zichtbaar moeite mee, omdat ze enerzijds wel van Dinant houdt, maar niet meer in de relatie wil zijn omdat er geen emotionele binding is. Relatietherapie heeft niet geholpen volgens haar. Dinant begrijpt haar niet. Ze hebben het beiden goed, kunnen op vakantie en hebben een eigen woning en gezonde kinderen. Dan is de relatie toch prima? Het gezin loopt gesmeerd en ze hebben alles voor elkaar. Dinant kan zich niet inleven in het gevoel van Ellen dat ze zich alleen voelt, omdat ze niet letterlijk alleen is. De kinderen, haar vriendinnen, familie en hij zijn toch in haar leven?

De scheiding komt hard aan bij Dinant en hij heeft dit niet zien aankomen. Ellen zegt dat ze veel signalen heeft gegeven. Hij is verbaasd en zegt dat hij nooit een signaal heeft gehad. Hieruit blijkt al dat ze ervan uitgaan dat hun beleving als enige waarheid gezien wordt en zich niet kunnen verplaatsen in elkaar. Inmiddels heeft Ellen het opgegeven om nog begrip en aandacht te vragen of over haar gevoel te praten. Ze vindt het lastig om met zijn manier van communiceren om te gaan, want zij vindt het logisch dat je je in elkaar inleeft.

Het “invullen voor de ander” met wat je zelf zou doen en denken is in veel relaties die stuk gaan een probleem. Bij mensen met autisme ligt dit probleem onder een vergrootglas.

Dinant raakt overprikkeld door de stress bij de scheiding

Doordat er veel stress bij de scheiding komt kijken en de vaste structuren veranderen, raakt Dinant erg overprikkeld. Hij trekt zich meer terug om zijn rust te vinden en wanneer er veel van hem gevraagd wordt, wordt hij boos vanuit zijn machteloosheid. Ook hij voelt zich niet gezien en hij wordt geraakt in zijn faalangst die hij al jaren met zich meedraagt. Elke keer dat Ellen, vanuit de hoop dat het nog verandert, een poging doet om contact te maken, denkt ze dat Dinant geen moeite meer wil doen en wordt haar frustratie nog groter. Ze overspoelt Dinant met veel vragen en redenen van de scheiding en blijft de verwachting houden dat hij wel zal veranderen wanneer hij haar maar begrijpt. Dinant kan door de stress echter niet meer denken en keert zich terug in zijn eigen binnen wereld.

Iemand met autisme heeft een andere informatieverwerking. Informatie wordt traag verwerkt en wanneer er stress ontstaat komt iemand in een automatisch overleving systeem zoals vluchten vechten of verstijven. Iemand met autisme is snel overprikkeld en hiermee ook snel stressgevoelig. Veel mensen met autisme trekken zich dan ook terug of gaan een bezigheid doen om via een hyperfocus (tunnelvisie) tot rust te komen. De combinatie van stress en veel informatieverwerking zorgt ervoor dat zij vertragen en uit de verbinding gaan.

Het is dus voor te stellen (meestal niet door mensen met autisme) dat bij een scheiding niet alleen veel stress komt kijken (zoals angsten voor verliezen, gespannen kinderen, veel regelwerk etc), maar dat mensen met autisme ook veel informatie te verwerken krijgen (verwijten, drogredenen, hypotheek veranderingen, veranderingen in zorgverdeling en financiën). De (ex) partner denkt dan vaak dat die alles uitgelegd heeft en de boodschap duidelijk is, maar door de overload van alle informatie blijft er slechts een klein deel hangen en mogelijk alleen het deel wat het minste pijn doet.

Iemand met autisme wordt er wel van beschuldigd geen gevoel te hebben dit is zeker niet het geval. Zij hebben wel degelijk gevoel, maar het is de verwerking van de informatie, de stress en mogelijk andere systemen (bijvoorbeeld een verstoring in de hechting als kind) die het gevoel verbergt.

Wat kan een mediator bij autisme betekenen?

Mediation bij autisme heeft rust en duidelijkheid nodig. Een rustige mediator die duidelijke taken in korte zinnen geeft, zelf rustig is en vragen eenvoudig houdt, bereikt iemand met autisme sneller en hiermee verloopt het proces ook soepeler, waardoor de overprikkeling beperkt blijft. Tegelijkertijd zal de mediator ook rekening houden met de andere partij, die wel naar veel informatie verlangt en kan verwerken, zodat beide partijen gelijkwaardig aan bod komen. Een mediator die flexibel is en zich kan aanpassen aan de situatie en de verschillende partners, het tempo weet af te stemmen en tegelijkertijd een duidelijke planning en opdrachten geeft, zal voor een betere begeleiding van scheiding zorgen dan een mediator die een snelle, vastomlijnde aanpak hanteert.

Iedereen met autisme is ook een eigen persoonlijkheid en alle gedragingen zijn dan ook niet aan autisme toe te wijzen. Waar vroeger vaste kenmerken voor autisme beschreven werden, is men er tegenwoordig veel meer achter dat de bijkomende persoonlijkheden en levensgebeurtenissen iemand met autisme niet meer in een vakje kunnen plaatsen, evenmin als mensen zonder autisme. Ook empathie en aandacht zijn belangrijke kwaliteiten die een goede mediator bezit.

Hoe werk ik?

In de scheidingsbemiddeling werk ik met een stappenplan op papier met een gespreksverslag. Dit helpt om in je eigen tempo en op een ander moment het proces te volgen. Je weet welke opdracht is afgesproken en kunt zelf bepalen wanneer je dit gaat doen. Met name voor visueel ingestelde mensen helpt dit enorm.  Ik houd het inhoudelijk praktisch en kort maar ben alert op onderliggende gevoelens, met name bij de partner van iemand met autisme.

Vaak zie ik dat de partner geleerd heeft om maar niet over emoties te praten. Ik nodig ze uit om dit juist wel te doen. Voor iedereen is het belangrijk om gezien te worden of het gevoel te hebben dat je de moeite waard bent. Ook vraag ik hen beiden in aanvang al of zij al begeleiding hebben en welke methodes of manieren zij hebben geleerd, waarmee ik hen zou kunnen ondersteunen.

Bemiddeling is maatwerk en bij mensen met een andere wijze van informatieverwerking is kennis hiervan nodig om de begeleiding optimaal te laten zijn.