“Ik doe alles in het belang van mijn kinderen”.

Hoe vaak hoor ik dit ouders in scheiding zeggen. De intentie is vaak iets anders dan het besef hebben wat belangrijk is voor hun kind. Dat een kind ont-zorgt, ont-schuldigt wordt. Helaas zijn er ook ouders die elkaar niet meer vertrouwen en dit zeggen als waarschuwing naar de andere ouder óf zichzelf bóven de andere ouder te stellen. Ze hebben het dan over ‘mijn’ kinderen, in plaats van ‘onze’ kinderen.

Een situatie:

Lily heeft te horen gekregen dat Rik niet meer van haar houdt en wil scheiden. Lily is boos en verdrietig, in de war over de emoties. Naast haar zorgen waar zij straks zal wonen, haar verdriet om het verlies van het gezin, maakt zij zich zorgen over hun oudste kind met de diagnose ADHD. Ze huilt wanneer ze uitspreekt dat haar zoon deze diagnose heeft. Lily zelf is ook heel druk in haar praten, gedachten, doen en laten. Rik daarentegen is rustig maar is niet met Lily bezig maar met de financiële keuzes die hij moet maken. Tijdens de mediation heeft Lily het dan ook over haar zorgen dat de kinderen vader niet vaak meer zal zien en dat zij er financieel slecht voor zal staan.

Feitelijk heeft Lily een eigen inkomen, inmiddels een eigen woning, zal zij kinderalimentatie ontvangen, ontvangt zij kinderbijslag en toeslagen. Rik heeft een goed salaris en overweegt of hij de woning wil overnemen. Rik komt tot de conclusie dat hij de woning tegen een lager bedrag dan de marktwaarde wil overnemen, met het argument dat hij alleen dán voldoende zijn gewenste leefwijze kan behouden. Zijn andere keus is dat de woning verkocht wordt en hij gaat verhuizen. De kinderalimentatie vindt hij ook te hoog. Zij hebben dan wel een goed inkomen samen gehad, maar ze hebben ook veel gespaard en hebben een zuinige leefstijl genoten. Hij is van mening dat de behoefte van de kinderen lager ligt. Lily is het er wel mee eens maar wil waar zij ‘recht’ op heeft. Ze neemt het Rik kwalijk dat hij haar het recht ontneemt en dat zij veel minder over houd dan hem. Lily blijft verwijten dat Rik niet aan zijn plichten wil voldoen en haar niet geeft waar zij recht op heeft. Ook blijft zij herhaaldelijk zeggen: “ik heb alles over voor mijn kinderen”. Rik is feitelijk heel duidelijk in zijn voorstel en er wordt Lily gevraagd of zij een tegen voorstel wil doen. Lily geeft aan dat zich niet sterk genoeg voelt en stopt de mediation. Zij heeft een advocaat nodig die haar de steun geeft die zij nodig heeft.

Wat speelt er nu eigenlijk?
Mogelijk heeft Lily zich altijd geschikt in de wensen van een ander. Rik was mogelijk zeer praktisch en financieel gestructureerd van nature. Tijdens het huwelijk is hij steeds meer zijn eigen leven gaan leiden en omdat hij niet meer gelukkig was met Lily heeft hij allerlei vluchtgedrag vertoond. Lily voelt zich dan alleen in de relatie, niet gezien. Lily heeft zich nog meer gevoegd naar de steeds vertrekkende Rik om er voor te zorgen dat Rik niet voorgoed zou weggaan. Lily’s ouders zijn gescheiden en dit heeft haar veel verdriet gedaan. Maar omdat hun hele familiesysteem het patroon heeft om de schone schijn op te houden, geen emoties te laten zien, heeft ook Lily de neiging om emoties onder een kleed te schuiven. Emoties zijn ondergeschikt aan het verstand. Praktisch gezien heeft zij een goed thuis gehad. Met de mantel van de liefde bedekt ze het gemis van steun (lees; erkenning, waardering) van haar ouders. 

Vragen komen op: waarvoor is haar gedrag nu een oplossing in het verleden? Een typisch systemische vraag die antwoord kan geven over welke plek zij ooit in het gezin ingevuld heeft, anders dan haar eigen plek. Heeft zij de plek van haar (emotioneel) afwezige vader ingenomen? En heeft Lily daardoor als kind een verantwoordelijkheidsgevoel naar iedereen ontwikkeld en kon daardoor geen kind meer zijn? Of heeft zij de plek van een ‘afwezige’ grootouder ingenomen om bijvoorbeeld de zorg voor haar moeder in te nemen die de steun bij haar kinderen zocht? Achter de emoties en het ‘gevecht’ van Lily tijdens haar eigen scheiding komen vele patronen aan het licht waar Rik verantwoordelijk voor wordt gesteld. Haar gevoel van verantwoordelijkheid, het in de steek gelaten worden, de zorg dat haar kinderen zonder vader opgroeien, het drukke deel in haar zelf wat zij afwijst en daarom zo angstig wordt van de diagnose ADHD (Lily is zeer onzeker over haarzelf); allemaal oude emoties die via de scheiding naar boven komen maar al ver voor Rik in beeld aanwezig waren.

Als mediator ben je niet therapeutisch bezig en wat ik kan doen is een coach/ therapeut adviseren en erkennen dat er veel in haar speelt waar zij last van heeft. Aan haar kant staan en iets van het voorstel van Rik vinden, kan ik niet. Mijn positie is neutraal en heeft ook Rik het verlangen naar erkenning. Ik bemiddel tussen hun voorstellen en kan alleen aan over de relatie beginnen wanneer zij ervoor open staan. Het is niet Rik’s voorstel waar Lily op reageert maar het gevoel dat zij niet gesteund wordt, dat hij niet voor haar zorgt, dat hij niet voldoende voor zijn kinderen over heeft. Ze heeft het telkens over “mijn” kinderen in plaats van “onze” kinderen. Onbewust sluit zij Rik al buiten in haar taal. Rik, die ook een pijnlijk verleden heeft waar zijn vader al erg vroeg uit beeld is gegaan, sluit zich steeds meer af en richt zich meer en meer op het financiële plaatje. Dat is immers waar hij goed in is. Dan voelt hij zich tenminste nog nuttig. Hij heeft geleerd zich niet meer te laten raken, laat staan dat hij een goed voorbeeld gehad heeft.

Dit zijn allerlei aannames omdat we niet in therapie zijn gegaan. Maar toch komen deze uitkomsten in veel gevallen voor en kan ik in mijn rol als mediator slechts herkennen dat er veel meer speelt dan onredelijke voorstellen of werkelijke armoede na de scheiding. Ook beschuldigingen over karaktertrekken zijn niet het probleem, deze waren er immers altijd al. Mogelijk hebben zij behoeftes en verlangens van zichzelf weggecijferd om de relatie te laten slagen vanuit de liefde voor elkaar óf omdat de altijd aanwezig angst voor afwijzing (ontstaan in de jongste jaren) ervoor zorgde dat zij zichzelf wel gingen aanpassen om de ander te pleasen. “Als hij/zij maar gelukkig is”. Veel patronen gebeuren onbewust.

De stap naar een advocaat is de steun die zij altijd nodig heeft gehad. Het kind wat zij nooit heeft kunnen zijn omdat zij voor anderen zorgde. De advocaat beloofde haar dat zij zou krijgen waar zij recht op heeft.  Lily had eigenlijk het recht om kind te zijn maar die kans kreeg zij niet.  Als Lily nu emotioneel volwassen was geweest dan had zij samen met Rik naar oplossingen kunnen zoeken, wist zij verantwoordelijkheid voor haarzelf en haar rouwproces te nemen, zou zij in harmonie met Rik overleggen over ‘hun’ kinderen. Dan had zij ingezien dat wanneer hij zou gaan verhuizen niet betekent dat Rik uit beeld zou zijn. Dan had zij met eigen argumenten een tegenvoorstel geboden en waren zij eruit gekomen. 

Hoe mooi zou het zijn wanneer ik de coachings-interventies vanuit systemisch werk zou kunnen inzetten. Of dat je een sessie relatietherapie zou kunnen inzetten. Maar dat laten de regels van mediation (nog) niet-beperkt toe. Vechtscheidingen zouden geholpen kunnen worden wanneer bij mediation de relatie-coaching als 'gewoon' wordt ervaren. Of dat mediators, trauma therapeuten, relatiecoaches etc. met elkaar nauw samenwerken. Een all-in programma voor scheidende ouders bijvoorbeeld. Hoe mooi zou dit zijn voor 'herintreders' binnen nieuwe relaties. Met een gezonde fundering voor de volgende fase.
Het is niet voor niets dat binnen herstelrecht dader en slachtoffers samenkomen om erkenning, (zelf)vergeving te bieden. Het gezien worden in je pijn is helend. En wanneer een ouder zich in de pijn gezien voelt door de ander, kan het ook de pijn van hun kind aanschouwen. Dan staan ouders niet alleen methungedeelde zorg, maar lossen zij gezamenlijk het probleem voor hun kinderen op. Als ouder heb je niet alleen verantwoordelijkheid voor je eigen welzijn maar heb je elkaar nodig voor het welzijn van de gezamenlijke kinderen hoe graag je ook van elkaar af wilt als romantische partners.
Want wat is nu écht belangrijk voor je kind? Het belangvan het kind is een gezonde, stabiele ouder. Immers; in het vliegtuig geef je eerst jezelf zuurstof, daarna pas je kind.