De vaderwond helen

Het ontbreken van een betrokken vaderfiguur kan diepe sporen achterlaten die zich tot ver in het volwassen leven uitstrekken. Een vader die fysiek of emotioneel afwezig is, kan een blijvende indruk achterlaten: gevoelens van onzekerheid en eenzaamheid. De "vaderwond" verwijst naar de emotionele last die hierdoor ontstaat en beïnvloedt niet alleen ons zelfbeeld, maar ook de manier waarop we relaties aangaan.

Als eerste mannelijke rolmodel heeft een vader een unieke plaats in het leven van een kind. Hij helpt bij het ontwikkelen van essentiële eigenschappen zoals kracht, ambitie en richting, en vormt een basis voor het leren stellen van grenzen en het opbouwen van zelfvertrouwen. Wanneer een vader niet beschikbaar is, ontstaat er vaak een diepgaande leegte en een gevoel van ontoereikendheid.

De patronen die tijdens de jeugd ontstaan, kunnen op onbewuste wijze een rol blijven spelen. Wie zich als kind voortdurend inspande om de goedkeuring van zijn vader te verdienen, kan deze neiging om te behagen ook meenemen naar het volwassen leven. Dit kan zich uiten in hard werken, moeite met grenzen stellen, het overnemen van andermans verantwoordelijkheden of perfectionisme.

Ook relaties worden vaak beïnvloed door de vaderwond. Wanneer iemand een vader had die emotioneel afstandelijk was, kan het zijn dat hij of zij partners aantrekt die soortgelijke kenmerken vertonen. Omdat deze afstandelijkheid bekend aanvoelt, bestaat het risico dat emotionele afstand en zelfs afwijzing als normaal worden beschouwd binnen relaties. Dit kan het moeilijk maken om een gezonde, intieme band met anderen op te bouwen.

Het herkennen van de vaderwond is niet altijd eenvoudig, maar bepaalde signalen kunnen erop wijzen. Mensen met een afwezige vader kunnen merken dat ze moeite hebben met vertrouwen, vooral in mannen, en dat intieme relaties lastig zijn. Daarnaast komen een laag zelfbeeld, angst voor afwijzing, het verwaarlozen van eigen behoeften en zelfs zelfdestructieve patronen zoals verslaving vaak voor bij mensen die met een vaderwond worstelen.

De oorzaken van een emotioneel afwezige vader kunnen variëren: denk aan depressie, ziekte, werkdruk of persoonlijke problemen zoals narcisme en verslaving. Door deze problemen kan een vader wellicht niet de aandacht en steun bieden die een kind nodig heeft. Hierdoor ontstaat vaak een sterk verlangen naar erkenning, wat later in het leven kan uitmonden in de drang om via prestaties alsnog die waardering te krijgen.

Het erkennen van de vaderwond en de invloed hiervan in het volwassen leven is een belangrijke stap op weg naar heling. Het vraagt moed om deze pijn uit het verleden onder ogen te zien en door te werken, maar deze confrontatie kan leiden tot persoonlijke groei, een positief zelfbeeld en het vermogen om gezondere relaties op te bouwen. Door de vaderwond te erkennen en eraan te werken, geef je jezelf de ruimte om de impact van je jeugd los te laten en met meer vertrouwen en openheid in het leven te staan.

In een gezin spelen vaders en moeders vaak verschillende, maar complementaire rollen. Neem als voorbeeld een kind dat wil leren fietsen zonder zijwieltjes:

De moeder kan zich zorgen maken, benadrukt veiligheid, vraagt misschien meerdere keren of het kind voorzichtig wil zijn, en zou het liefst de zijwieltjes nog even laten zitten. Ze voelt elke mogelijke val al bijna als haar eigen pijn. Vaders hebben vaak een andere benadering.

De vader helpt het kind op de fiets, moedigt aan en laat het los – ook al vindt het kind dit misschien wat spannend. Zo krijgt het kind de kans om zelf te proberen, te vallen en weer op te staan. Op deze manier ervaart het kind de steun van zijn vader, wat bijdraagt aan zelfvertrouwen en leert dat het oké is om fouten te maken. Waar de moeder vaak voorzichtigheid en zorg biedt, leert de vader het kind om los te laten en verantwoordelijkheid te nemen.

De balans tussen deze eigenschappen helpt kinderen grenzen te verkennen en hun plaats in de wereld te vinden. De moeder geeft ons de warmte; de vader biedt ons de ruimte om te groeien.

Wanneer een vader fysiek of emotioneel niet aanwezig was, of wanneer je door negatieve ervaringen of uitspraken van je moeder afstand hield van je vader, kan dit zich vertalen in het onbewust afwijzen van een deel van jezelf. De vader is vaak ons eerste contact met mannelijke energie. Zonen en dochters die hun vader afwijzen, kunnen merken dat zij daardoor ook moeite hebben om hun eigen innerlijke kracht volledig te omarmen – de kracht die nodig is om grenzen te stellen en zelfverzekerd in het leven te staan.

We zien onze vader vaak door de ogen van onze moeder en voelen ons vaak loyaal aan haar mening over hem. Wanneer we onze vader afwijzen of hem verwijten maken, voelen we dit alsof we ook een deel van onszelf afwijzen – alsof we een deel van onszelf niet waard zijn. Dit creëert een innerlijke leegte die we soms proberen te vullen met externe dingen. Zo zag Bert Hellinger, door zijn jarenlange werk in familieopstellingen, dat veel verslavingen (zoals alcohol, gokken, drugs, maar ook bijvoorbeeld werken, sporten, of schermtijd) verbonden kunnen zijn aan het gemis van een vader. Verslaving wordt dan een onbewuste poging om de leegte van een afwezige vader te vullen – alsof men door de verslaving de verbinding zoekt die er niet was.

Het werken aan de vaderwond vraagt om moed, maar het kan een sleutel zijn naar innerlijke groei en vervulling. Het helpt om jezelf en je relaties te bevrijden van oude patronen en je eigen weg met vertrouwen en kracht te gaan.